Het ouder worden geeft mooie cadeaus. Je wordt milder, kijkt verder dan je neus lang is en bent niet zo snel meer van je stuk te brengen. Een ‘aging woman’ stapt niet meer in zeven sloten tegelijkertijd.
Is te hopen.
Toch vraag ik mij ook geregeld af of dat ouder worden een beetje gezellig te houden is. Met slapper lijf, vergeetachtig hoofd en vastgeroeste gewoontes. Hoe houd je de pit erin en wat kun je nog allemaal ontdekken? In deze serie interviews praat ik met vrouwen die mij inspireren én die mij iets leren. Over het leven, ouder worden en alles wat daarmee samenhangt. Ze zijn heel verschillend en hebben ook weer veel gemeen. Ze zijn bijvoorbeeld onweerstaanbaar prachtig en delen graag. Ik spreek met coach voor samengestelde gezinnen Pe Hendriks.
Hoe hou je een samengesteld gezin harmonieus?
Kinderen krijgen is het áller-mooiste wat je kan overkomen. Kinderen zijn mega verrijkend, dodelijk vermoeiend en stress-verhogend. Ze houden zich bij voorkeur niet aan regels, maken een ongekende troep en dagen je uit. Ze zijn een bron van geluk, liefde, kleine of grote ergernissen. En dan heb ik het over de kinderen die ik samen met mijn man op de wereld heb gezet.
Hoe zit dat nu als je onder een dak leeft met kinderen die niet van jezelf zijn? Kinderen waar geen bloedband mee bestaat? Wat zijn de valkuilen samengesteld gezin? In Nederland wonen ongeveer een half miljoen kinderen in een samengesteld gezin. Meer dan de helft van deze samengestelde gezinnen redt het niet samen met alle nare gevolgen van dien. Uit deze cijfers blijkt wel dat succesvol een samengesteld- of stiefgezin creëren een hele lastige opgave is.
Petra Hendriks is coach/therapeut en aangesloten bij Stiefgoed. Een netwerk van therapeuten die zich hebben gespecialiseerd in het terugbrengen van de harmonie binnen een stiefgezin. Haar praktijk zetelt in een prachtig oud schoolgebouw uit 1930 in hartje Venlo. Na een korte rondleiding door het pand – er gaat flink verbouwd en gerenoveerd worden – gaan we in een lichte, ruime kamer zitten. Verse bloemen, zachte kleuren creëren een open lichte sfeer.
Petra, de cijfers geven aan dat samengestelde gezinnen het moeilijk hebben. Waarom is het zo zwaar de harmonie te bewaren in een samengesteld gezin?
“Je geeft al aan dat het in een kerngezin al vaak een hele uitdaging is de vrede te bewaren, bij een stiefgezin komen daarbij heel andere dynamieken kijken. Als ervaringsdeskundige – bij Stiefgoed werken alleen therapeuten die ook ervaringsdeskundigen zijn – weet ik daar alles van. Je hebt met veel verschillende aspecten te maken. De kinderen rouwen om het verlies van hun ‘eigen’ gezin, hebben te maken met loyaliteitsconflicten, moeten zich opnieuw weer veilig leren voelen, krijgen te maken met nieuwe regels en/of nieuwe stiefouders. Dit heeft een heel andere, bewuste, aanpak nodig. Voor (stief)ouders is het heel belangrijk duidelijk te zijn, vooral naar elkaar toe. Door mijn eigen ervaring kan ik deze (stief)ouders heel goed begrijpen en begeleiden.
Je hebt zelf ook een samengesteld gezin met je partner. Jullie kinderen zijn nu wat groter en wonen niet allemaal meer thuis. Hoe kijk jij terug op jouw rol binnen je gezin?
“Ik kwam vrij plotseling alleen te staan met mijn twee, toen heel jonge, kinderen. Ik was eind dertig. Mijn leven stond op zijn kop. Om de opvoeding beter te combineren met werk ging ik studeren, veranderde van baan en kwam in het onderwijs te terecht. Ik weet nog dat het echt bikkelen was om overeind te blijven. Anderhalf jaar later ontmoette ik mijn huidige partner. Hij bracht vier kinderen mee in onze relatie. Van een alleenstaande moeder met twee kinderen werden wij een samengesteld gezin met -parttime- zes kinderen variërend van 1 tot 6 jaar. En al die kinderen hadden ook hun eigen thuis met daar geldende gewoontes en regels.
Wat is een valkuil waarover jij je ouders nu kunt vertellen maar waar je zelf ook in trapte?
Alles goed willen doen, alles willen regelen voor iedereen op een manier die je zelf gewend bent. Ervan uit gaan dat jouw manier van opvoeden en communiceren een algemene is. Dat het in de andere gezinnen ook wel zo zal gaan. Een voorbeeld van valkuilen samengesteld gezin:
- Mijn kinderen moesten aan tafel eten
- Een handje geven als ze iemand ontmoetten die ze niet kenden
Dus moesten de andere kinderen dat ook van mij. Mijn kinderen deden mee aan grotere stadsevenementen zoals de Venloop of Carnaval. Dan vond ik dat de andere kinderen dat ook leuk moesten vinden, mee moesten doen.
Wat is het gevolg van valkuilen samengesteld gezin?
Petra schenkt thee en kijkt even naar buiten. “Kijk”, vervolgt ze, “kinderen willen zich vooral veilig en geborgen voelen. Ze hebben niet om deze situatie gevraagd. Duizenden kinderen in Nederland hebben twee of soms nog meer gezinnen waar ze rekening mee dienen te houden, waar andere regels gelden. Je ziet dan vaak dat er bondjes gesmeed worden binnen samengestelde gezinnen. Bijvoorbeeld dat de moeder of vader de biologische kinderen voorttrekt of dat kinderen hun stiefouder compleet negeren. Moeders worden de beste vriendinnen met hun eigen dochters in plaats van moeder te zijn. Vaders willen maatjes zijn en ruzies vermijden. De relatie komt onder spanning te staan. Uit schuldgevoel wordt veel gecompenseerd, kinderen worden niet als kind behandeld maar krijgen allerlei rollen toebedeeld. Vredestichter, lastpak enzovoort. De dynamieken verschillen natuurlijk per gezin maar het gevolg is hetzelfde. De harmonie verdwijnt en spanning krijgt de overhand.
Wat kun jij als coach betekenen als de harmonie ver te zoeken is?
“Ik ga met de (stief)ouders aan de slag, niet met de kinderen. Het fundament van een gezin zijn de volwassenen, niet de kinderen. De ouders moeten eerst duidelijk krijgen wat voor henzelf belangrijke waarden zijn. Hoe zijn ze zelf opgevoed en welke normen en waarden nemen ze van die positie mee? Wat vinden ze belangrijk in een gezin. Waar willen ze naartoe? Wat is ervoor nodig om daar te komen?
Daarnaast is het ook belangrijk te erkennen dat de biologische ouder de opvoeder is. Als stiefouder neem je een belangrijke plaats in, in het leven van een kind, maar het opvoeden laat je over aan de biologische ouders. De loyaliteit van kinderen naar biologische ouders is eindeloos. Een bloedband is een onvoorwaardelijke liefdesband. Voor een goede relatie met je stiefkind moet je elke dag blijven werken. Al deze zaken komen aan bod hier in deze praktijkruimte. Er komen heel wat emoties los! In gemiddeld 5 sessies leren wij (stief)ouders welke dynamieken er spelen en hoe ze hier het beste mee om kunnen gaan.
Wat kun je alle ouders meegeven als het gaat om leven in een liefdevolle, veilige harmonieuze sfeer binnen het gezin?
Petra lacht en reageert snel. Láát die kinderen even, geef ze wat tijd en ruimte. Zit er niet constant bovenop. Heb er ook vertrouwen in dat het goed komt met ze, geef ze dat vertrouwen. Dat geldt voor alle kinderen. Ik zit al meer dan 20 jaar in het onderwijs en heb daar verschillende functies vervuld. Als er iets is wat ik heb geleerd is het dat gerichte, bewuste aandacht voor een kind wonderen doet. Ga er dus als volwassene niet vanuit dat je het altijd beter weet, je zult versteld staan wat kinderen je allemaal kunnen leren. Mij hebben ze in ieder geval veel geleerd en dat doen ze nog steeds. Dat geldt voor mijn biologische kinderen, mijn bonuskinderen en de schoolkinderen”.
Petra werkt al ruim 20 jaar in het onderwijs. Ze is docent, decaan en loopbaanbegeleider en sinds september stiefcoach bij Stiefgoed. In de toekomst gaat zij in de oude ‘Duitse School’ in hartje Venlo wonen en werken. Een (groot) gedeelte van de ruimte zal ook hier beschikbaar zijn voor de jeugd. Door culturele evenementen te organiseren op het gebied van kunst en muziek bieden ze uiteenlopende groepen een podium.
Deel je ervaringen in de reacties met mij over valkuilen samengesteld gezin! Meer informatie of een coach nodig? Bekijk het hier.
Trackbacks/Pingbacks